PAMIĘCI POLEGŁYM W AKCJI NA OSTBAHN

09.06.2022 na Cmentarzu Żydowskim przy ul. Złotej – w obecności ambasadora Izraela Yacova Livne – odsłonięto odrestaurowaną wojenną mogiłę poległych w akcji na Ostbahn.
Ambasador Izraela w Polsce odwiedził Częstochowę na zaproszenie Alona Goldmana - przewodniczącego Stowarzyszenia Żydów Częstochowskich w Izraelu oraz członków częstochowskiego oddziału Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Żydów w Polsce.
Podczas uroczystości w imieniu Prezydenta Miasta gości powitał jego zastępca Ryszard Stefaniak, a głos zabrała także Jolanta Urbańska, wiceprzewodnicząca Rady Miasta i społeczna konsultantka ds. społeczności żydowskiej. Izabela Sobańska–Klekowska z TSKŻ odczytała list Zygmunta Rolata, Honorowego Obywatela Częstochowy i przewodniczącego Światowego Związku Żydów Częstochowian i ich Potomków, który prosił o uczczenie minutą ciszy „pomordowanych Żydów oraz tych Polaków, którzy Im w tych strasznych czasach nieśli pomoc”.
- W przedwojennej Częstochowie byliśmy sąsiadami. Nasze kultury przenikały się. Żyjąc z handlu, rzemiosła i przemysłu, społeczność żydowska przyczyniała się do rozbudowy miasta, do rozwoju jego gospodarki, nauki, kultury, medycyny i sportu - przypominał w swoim wystąpieniu Ryszard Stefaniak, zastępca prezydenta Częstochowy.
Wysłuchano Hymnu Holokaustu Gam Gam - fragment Psalmu 23 po hebrajsku, który zaśpiewały uczennice I LO im. Słowackiego. Po przemówieniach gości zapalono znicze przed nagrobkiem. W towarzystwie pocztów sztandarowych złożono wieńce kwiatów.

Na zdjęciu głównym ze zniczami (od lewej): Yacov Livne, Jolanta Urbańska, Alon Goldman i Ryszard Stefaniak.
____________

Mogiła poległych w akcji na OST-BAHN to miejsce pochówku bojowników żydowskich poległych podczas ataku na niemiecki pociąg wojskowy 22 kwietnia 1943 r. oraz żydowskich robotników kolejowych zamordowanych tego dnia przez Niemców w akcie zemsty.

Akcja na Ostbahn
22 kwietnia 1943 r. z małego getta wraz z grupą żydowskich pracowników przymusowych Ostbahn (niemieckich kolei w Generalnym Gubernatorstwie) wyszło 5 młodych bojowców, członków Żydowskiej Organizacji Bojowej w Częstochowie. Byli to Harry Gerszonowicz, Aviv Rozine i Lolek Frankenberg „Froncek” z grupy „66” oraz Cwi Lustiger i Dawid Altman z „Kibucu”. Ich zadaniem było uszkodzenie szyn na Błesznie, którymi przejeżdżały niemieckie transporty wojskowe. Mieli się kolejno odłączać od grupy robotników, spotkać się na hałdzie za hutą rakowską i stąd iść razem w kierunku Błeszna. Udało się to tylko „Fronckowi”, pozostałych zatrzymała niemiecka straż kolejowa. Wtedy Harry wyjął pistolet i zaczął strzelać do Niemców, ciężko raniąc strażnika. Aviv i Harry zginęli w strzelaninie, a ciężko ranny Cwi dostał się w ręce Gestapo – mimo straszliwych tortur nie wydał nikogo i został rozstrzelany na cmentarzu żydowskim. Za karę Gestapo i Schutzpolizei tego samego dnia rozstrzelało jeszcze 25 mężczyzn, a więc co drugiego z grupy, z którą dywersanci wyszli z getta. Wśród 25 rozstrzelanych znaleźli się: Moszek Jakub Gelber-Litwin, Nachman Enzel, Berl Zeligman, Stefan Montag, Goldberg (warszawiak), Szymel Rusin (były uczeń szkoły im. I.L. Pereca w Częstochowie) oraz Dudek Lewkowicz.